Myślisz o arteterapii?
Przeczytaj wywiad z Panią prof. dr hab. Jolantą Jastrząb, inicjatorką specjalności „Arteterapia” na kierunku „Terapia artystyczna”.
Jesteście ciekawi dlaczego warto studiować w GWSP Chorzów?
Zapraszamy do artykułu!
Czy kierunek „Terapia Artystyczna” i specjalność „Arteterapia” jest nowym kierunkiem czy specjalnością na studiach wyższych ?
Specjalność „Arteterapia” na kierunku Terapia Artystyczna jest nowatorską propozycją w ofercie edukacyjnej naszego regionu, ponieważ program tego kierunku łączy kompetencje przynależne do kilku dziedzin nauki i dyscyplin naukowych i artystycznych. Za kluczowe zadanie dla specjalności „Arteterapia” przyjmuje się przygotowanie studentów/absolwentów do działania twórczego i zawodowego w obszarze sztuki wspartego kompetencjami w zakresie nauk o zdrowiu, psychologii, pedagogiki i terapii w oparciu o nowoczesne narzędzia i aktualną wiedzę i umiejętności z uwzględnieniem potrzeb i oczekiwań społecznych oraz rynku pracy.
Nowością kierunku jest wzajemne przenikanie dziedzin i dyscyplin naukowych i praktyczne osadzenie tego kierunku i specjalności zgodne z kluczową, aktualnie dla edukacji, optyką transdyscyplinarną.
Potrzeba tego typu interdyscyplinarnej edukacji jest odpowiedzią na konieczność zweryfikowania dotychczasowych działań wykorzystywanych w ramach terapii zajęciowej w instytucjach zewnętrznych ograniczających sią do zajęć mających na celu jedynie wypełnienie podopiecznym czasu wolnego. Często stosowaną formą aktywizacji są tu zajęcia plastyczne realizowane w formie arteterapii zwanej „filcową”. To metafora odtwórczej aktywności, używającej schematów postępowania ogólnie aktywizujących, nie indywidualizujących, przez co nie dotykających realnego problemu poszczególnych uczestników zajęć. Strategia ta nie wykorzystuje wszystkich możliwości potencjału działań twórczych i nie korzysta ze sztuki jako medium wyrażania siebie w sposób ekspresyjny.
Innowacyjność specjalności „Arteterapia” na kierunku Terapia Artystyczna polega także na podejściu do tworzenia programu kształcenia, w którym wielopłaszczyznowość przekłada się na nową metodykę przekazania wiedzy i umiejętności. Jest to związane też z pracą zespołową, interdyscyplinarną wykładowców, którzy pracują ze studentami.
Czy ten kierunek studiów jest dla osób, które stawiają pierwsze kroki w arteterapii czy raczej do osób mających już doświadczenie?
Program kierunku powstał z ogromną troską o wszechstronny rozwój studenta – zarówno dla tych którzy mają już jakieś doświadczenie w pracy terapeutycznej i chcą profesjonalnie pracować z klientem w swoich gabinetach, pracownicach warsztatowych, ośrodkach i różnego rodzaju instytutach wspierających osoby z problemami czy zaburzeniami, jak i tych którzy dopiero rozpoczynają swoją „przygodę” z arteterapią i chcą wykorzystać terapeutyczny wymiar sztuki tylko dla siebie.
Niezależnie, czy będzie on przebiegał w stronę samoaktualizacji potencjału studenta czy będzie początkiem edukacji w obszarze arteterapeutycznym – poprzez działania interdyscyplinarne student otrzyma pakiet wiedzy połączony z umiejętnościami i kompetencjami pozwalającymi skutecznie budować relacje intersubiektywne w pracy z osobą poddaną terapii.
Jak wyglądają zajęcia na kierunku/specjalności arteterapia?
Kładziemy nacisk przede wszystkim na praktykę, warsztaty i przekazywanie umiejętności kreatywnego, indywiduanego podejścia do danej osoby potrzebującej wsparcia czy terapii, do danego problemu terapeutycznego, procesu terapeutycznego z wykorzystaniem warsztatu artystycznego.
Więcej informacji o kierunku Terapia artystyczna? Zobacz!
Z jakimi zagadnieniami studenci mają największe problemy?
Podzielę się swoją obserwacją z perspektywy nauczyciela sztuki. Uważam, że studenci nie dostrzegają w projekcie arteterapeutycznym długotrwałego procesu. Brakuje im umiejętności dogłębnej analizy i obserwacji. Chcieliby otrzymać szybki schemat, metodę na przeprowadzenie projektu arteterapeutycznego, a planując go nie sięgają do własnych doświadczeń artystycznych, posiłkując się już dostępnymi.
To jest ogromny problem kształcenia w arteterapii, bardzo trudny dla nas prowadzących, tworzących kierunek, ponieważ z jednej strony mamy świadomość, że jest to wiedza interdyscyplinarna i chcemy jak najwięcej różnorodnych przedmiotów, warsztatów umieścić w programie. Taka jest istota kierunku. Z drugiej zaś chcemy, by w tej dużej ilości zagadnień studenci wchodzili w pogłębioną wiedzę i proces terapeutyczny.
Czym różni się kierunek „Terapia artystyczna” i specjalność „Arteterapia” w GWSP od innych dostępnych na rynku?
„Terapia artystyczna” ze specjalnością „Arteteterpia” w GWSP jest autorskim, innowacyjnym w Polsce kierunkiem opartym na wielopłaszczyznowości i przenikaniu się dyscyplin naukowych, takich jak sztuka, psychologia i nauki o zdrowiu. Takie podejście jest wyzwaniem, któremu udało się sprostać na tym kierunku, zapewniając kadrę dydaktyczną z wielu dyscyplin naukowych – artystów, arteterapeutów, lekarzy, psychoterapeutów, pedagogów i innych terapeutów. Kierunek ten jednak z każdym rokiem nauki ewaluuje. Doskonalenie programu kształcenia to proces ciągły, który jest też możliwy poprzez pracę naszą – prowadzących, którzy uczymy i wymieniamy się pomiędzy sobą – osobami z różnych dyscyplin naukowych i artystycznych – doświadczeniami, obserwacją procesu arteterapeutycznego, spostrzeżeniami z zajęć, wspólnej pracy (kilku prowadzących w tym samych czasie – w ramach jednych zajęć) ze studentem.
Program skoncentrowany został na zapewnieniu wysokiej jakości kształcenia oraz przygotowaniu absolwenta do podjęcia aktywności arteterapeutycznej w placówkach dedykowanych osobom o specjalnych potrzebach, wymagających wsparcia, rehabilitacji, usprawniania, resocjalizacji czy reedukacji, wykorzystujących w swoim programie terapeutycznym sztukę jako medium zmiany i stymulacji rozwoju.
Przygotowując program kierunku chodziło nam o pójście krok dalej w wykorzystaniu działań artystycznych w terapii. Zależało nam, aby studenci/absolwenci mieli świadomość, że arteterapia to nie tylko wypełnienie zajęciami plastycznymi czasu osadzonym, chorym dzieciom i ich rodzicom czy osobom starszym – tu chodzi o konkretne działania dające określone rezultaty wpływające na zmianę myślenia, na nowe spojrzenie na siebie i na to, co nas otacza. Ale to ma być proces długofalowy, bardzo przemyślany przez terapeutę, wykorzystujący najnowsze osiągnięcia na styku medycyny, psychologii, ale też nauk ścisłych, w tym fizyki kwantowej.
Podkreślenia też wymaga fakt, ze w programie zapewniamy wykorzystanie sztuki w terapii nie tylko w ujęciu sztuk plastycznych, ale również sztuki muzycznej, teatralnej, sztuki tańcem i ruchem, a także bajkoterapię.
Czy zajęcia prowadzone są przez praktyków z danej dziedziny? Kim są wykładowcy?
Tak. Jest to kierunek praktyczny. Na tym kierunku zajęcia prowadzone są przez uznanych specjalistów w swoich dyscyplinach naukowych i artystycznych. Pracujemy w zespole interdyscyplinarnym: są wśród nas artyści, arteterapeuci, lekarze, psychoterapeuci, pedagodzy, muzycy, aktorzy i inni terapeuci.
Jakie wyzwania na rynku czekają na studentów tego kierunku w najbliższym czasie?
Ponieważ studia na kierunku „Terapia artystyczna” i specjalności „Arteterapia” przygotowują absolwenta do prowadzenia artystyczno-terapeutycznej aktywności skierowanej w stronę osób z niepełnosprawnościami o różnej etiologii, specyfice i wymiarze, osób z zaburzeniami dotyczącymi funkcjonowania społecznego, emocjonalnego, psychicznego czy edukacyjnego, wymagającymi wsparcia, to niewątpliwie największym wyzwaniem dla studenta jest: jak posiąść taki potężny zasób wiedzy i umiejętności, by moc odpowiedzialnie i profesjonalnie wspomóc osobę w terapii, wykorzystując narzędzie jakim jest sztuka. Od studenta wymagamy też dużej pracy – jak w każdym podejściu terapeutycznym – nad sobą. Wyzwaniem jakie czeka studenta jest przede wszystkim umiejętność spojrzenia na drugiego człowieka w sposób interdyscyplinarny, tak by pomóc mu rozwiązać jego problem, by dzięki różnym obszarom sztuki wskazać mu możliwe ścieżki wyrażania i pracy z emocjami. A to wszystko po to, by przygotować naszego studenta do wielopłaszczyznowych, kreatywnych działań o charakterze rewalidacyjnym, rehabilitacyjnym czy reedukacyjnym w oddziałach szpitalnych, sanatoriach, ośrodkach wsparcia dziennego, domach opieki społecznej, świetlicach socjoterapeutycznych, warsztatach terapii zajęciowej, ośrodkach integracyjnych i innych placówkach prowadzących arteterapię z zachowaniem poszanowania odmienności i indywidualnych potrzeb pacjentów i wychowanków.
Jak wyglądają zajęcia praktyczne? Czy mogą doskonalić się podczas dodatkowych kursów i szkoleń?
Wszystkie zajęcia prowadzimy praktycznie, warsztatowo – dając na początku tych zajęć podwaliny teoretyczne – w ramach działań pracownianych. I tak np. na zajęciach z rysunku i malarstwa proces kształcenia obejmuje problematykę związaną ze studium postaci ludzkiej, martwą naturą, pejzażem oraz z realizacją swobodnych tematów wykorzystujących bogaty asortyment środków wyrazu. Studenci wykonują je poza pracownią, sięgając po tematykę zaproponowaną przez prowadzącego, a także tę, która ich w sposób szczególny interesuje.
Studenci, by zrealizować temat, muszą poznać zagadnienie w sposób wyczerpujący sięgając po takie narzędzia jak literatura, muzyka czy film.
By sprostać wymogom kształcenia, należy również śledzić to, co aktualnie dzieje się w szeroko rozumianej sztuce. Wymagane jest aktywne uczestnictwo we wszelkich wystawach i spotkaniach z artystami. W ramach zajęć z Historii sztuki studenci uczestniczyli ostatnio w wystawie „Bambini” Magdaleny Abakanowicz w Muzeum Śląskim w Katowicach.
Studentom zapewniamy też dostęp do aktualnych wiadomości, ciekawych artykułów, konferencji, wystaw, warsztatów czy kursów na naszej uczelnianej platformie w „Strefie Arteterapeuty”.
Gdzie student może podjąć pracę po ukończeniu kierunku/specjalności?
Absolwent przygotowany zostaje do pracy o charakterze terapeutycznym prowadząc własny gabinet arteterapeutyczny lub podejmując pracę w zespole interdyscyplinarnym na oddziałach szpitalnych, w sanatoriach, ośrodkach wsparcia dziennego, domach opieki społecznej, świetlicach socjoterapeutycznych, ośrodkach integracyjnych i innych placówkach prowadzących arteterapię.
Interesuje Cię prezentowany kierunek studiów? Zapisz się!
Jak radzić sobie z negatywnymi opiniami (wynikającymi z różnic światopoglądowych/wartości/nazewnictwa) dotyczącymi studiów w internecie?
Niezaprzeczalnie w procesie edukacji bezpośredni kontakt studentów z tworzywem, z materią, modelem to niezwykle istotny element kształcenia. Rodzi zawsze dużo emocji i odmiennych reakcji uczestników, pozwala na inne spojrzenie na odmienność i różnorodność osób i zachowań.
Zagadnienia różnic światopoglądowych, wartości międzykulturowych rozważamy też w ramach zajęć z kultury i komunikacji kulturowej.
Jak studenci wykorzystują wiedzę zdobytą podczas studiów w szybko zmieniających się warunkach rynkowych?
Zrealizowane w ubiegłym roku dyplomy potwierdziły, że studenci wykorzystując sztukę w relacji ukierunkowanej na pomoc, znakomicie sięgają po pogłębioną, otwartą i niepowtarzalną przygodę bycia z drugim człowiekiem.
Kierunek „Terapia artystyczna” i specjalność „Arteterapia” jest długo oczekiwaną przez środowisko artystów, ale i animatorów oraz pedagogów, ofertą kształcenia będącą alternatywą dla szeregu innych propozycji prymitywizujących sztukę w działaniach terapeutycznych. Ma zatem – odpowiadając na zapotrzebowanie społeczne wynikające niejako z potrzeby chwili – spełniać rudymentarne zadanie przygotowania absolwenta posiadającego zasadnicze dla arteterapii kompetencje: dotyczące wsparcia rozwoju drugiego człowieka i prowadzenia działań terapeutycznych przy jednocześnie swobodnym posługiwaniu się rzeczywistym warsztatem artystycznym.
Czy wiedza i doświadczenie zdobyte podczas studiów będą aktualne po obronieniu dyplomu?
Wiedza i doświadczenie zdobyte w trakcie udziału w modułach teoretycznych i artystycznych są aktualne po obronie dyplomu. Są to między innymi rozwijanie kompetencji związanych z zastosowaniem technik arteterapeutycznych w realiach funkcjonowania placówek rehabilitacyjnych, terapeutycznych, pomocowych i rozwijanie umiejętności dostosowania własnych działań do ich specyfiki, doskonalenie warsztatu artystycznego i arteterapeutycznego wykorzystywanego na rzez osób z niepełnosprawnością lub z dysfunkcjonalnością, kształtowanie umiejętności rozpoznawania potrzeb pacjentów i wychowanków wymagających wsparcia, nabywanie umiejętności nawiązywania relacji terapeutycznej z poszanowaniem praw każdej ze stron owej relacji, przygotowanie do własnej pracy zawodowej.
Rozumienie arteterapii jako subdyscypliny interdyscyplinarnie łączącej w sobie komponenty sztuki, medycyny, pedagogiki, pedagogiki specjalnej, terapii i psychologii, implikuje istotę wielowymiarowego planowania programu studiów przygotowujących wykwalifikowanych arteterapeutów. Nie bez znaczenia pozostaje uświadomienie, iż SZTUKA to działalność specyficznie ludzka, komunikat, uruchomiony za sprawą człowieczej ekspresji, w wyniku której powstają wytwory posiadające właściwości wywoływania stanów emocjonalnych o charakterze estetycznym. Nie można zatem mówić o arteterapii bez jej kontekstu praktycznego po obronie dyplomu.
Czy arteterapia jest przyszłościowym kierunkiem studiów w Polsce?
Krótko odwiedziłabym że tak, dodając że jest bardzo ważnym i potrzebnym kierunkiem wpierającym osoby w terapii.
Niezmiernie ważne jest bowiem przełamanie powszechnej niemal tendencji przyuczania – czasem zupełnie przypadkowych osób – do pracy terapeutycznej wykorzystującej sztukę. Skutkuje to sytuacją, którą obserwujemy z wielkim niepokojem, że arteterapią zajmują się osoby całkowicie pozbawione jakichkolwiek inklinacji artystycznych.
Pojawiają się także inne zjawiska – w placówkach rehabilitacyjnych, reedukacyjnych, pomocowych – pracują artyści, którzy nie posiadają przygotowania psychopedagogicznego i rozeznania w strategiach terapeutycznych.
Oba zjawiska mogą być praktyką rodzącą dyskomfort zarówno terapeutów, jak i pacjentów i wychowanków, czasem wręcz niebezpieczną.
Praktyka edukacyjna na różnych jej poziomach, w tym w szkolnictwie wyższym, wskazuje w związku z tym na coraz większe zainteresowanie kształcenia w tym kierunku (nie licząc prób włączania arteterapii w strukturę innych kierunków, jako specjalności dodatkowej). Tylko bowiem kształcenie w formie studiów jest w stanie zapewnić profesjonalne przygotowanie danej osoby do podjęcia pracy w obszarze terapeutycznym.
Dziękujemy Pani Profesor za wywiad, tak dużo ważnych słów i poświęcony czas.
Jeśli zastanawiasz się nad wyborem Uczelni, zapraszamy – studiuj Arteterapię, Naturoterapię lub Psychoedukację w terapii w GWSP Chorzów.
Czekamy na Ciebie 😉
Studia podyplomowe – Zobacz!
I tak i nie. Pisałam o kształceniu w ramach arteterapii w 2012 r. czyli już 10 lat temu. Ale wówczas arteterapia funkcjonowała jako specjalność bądź jako kierunek na studiach podyplomowych. Od tego czasu wiele się zmieniło.
Dlaczego zdecydowaliście się Państwo na podjęcie studiów w GWSP?
